Praga

O projekcie

„Przywracanie wielokulturowej historii Warszawy i Pragi” to polsko-czeski projekt realizowany przez Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna” we współpracy z Międzykulturowym Centrum Praga w latach 2014 oraz 2017.

Zespół ekspertów – historyków, antropologów, socjologów, fotografów i dokumentalistów przygotował Mapy pamięci poświęcone wielokulturowej historii Warszawy i Pragi. Obie Mapy są dostępne zarówno w polskiej, jak i czeskiej wersji językowej, i zawierają materiały tekstowe, ikonograficzne, fotograficzne i filmowe. Z projektu, który jest realizowany w ramach programu Forum Polsko-Czeskie, mogą korzystać zarówno osoby zainteresowane historią obu miast, jak i nauczyciele przygotowujący materiały edukacyjne czy turyści, którzy chcą zwiedzać stolice alternatywnymi ścieżkami. Wszystko po to, byśmy lepiej się znali i lepiej rozumieli.

Że Praga to Kafka, Hradczany, Vaclav Havel i podwinięte nogawki, czeskie filmy Petera Zelenki, a przy okazji piwo i czekolada „Studencka” – to wie większość. Warszawa to dla Czechów najczęściej zniszczone w czasie wojny i odbudowane w socjalistycznym stylu nieciekawe miasto. Wraz z Międzykulturowym Centrum Praga z czeskiej Pragi postanowiliśmy to zmienić inicjując projekt „Przywracanie wielokulturowej historii Warszawy i Pragi”. Jest to działanie realizowane w ramach Forum Polsko-Czeskiego i finansowe ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej, a będące rozwinięciem realizowanego od stycznia 2014 roku projektu „Praga – współdzielona czy podzielona”.

Celem projektu „Przywracanie wielokulturowej historii Warszawy i Pragi” jest zwiększanie wiedzy na temat wielokulturowej historii stolic Polski i Czech. Chcemy w ten sposób przełamywać wzajemne stereotypy i uprzedzenia, oraz budować postawy otwartości i zrozumienia. W ramach projektu powstały dwie analogiczne Mapy pamięci dotyczące Warszawy i Pragi, na których zostanie zaprezentowane XX-wieczne, wielokulturowe dziedzictwo obu miast. Każda ze stron jest dostępna w dwóch wersjach językowych – polskiej i czeskiej. Zawiera materiały tekstowe, wspomnienia świadków, krótkie filmy, fotografie i inne materiały ikonograficzne, które prezentują historię obu miast.

Istotnym aspektem w pracy nad projektem jest antropologiczna perspektywa reprezentowana przez zespół projektu, zarówno z polskiej strony, jak i czeskiej. Dlatego zarówno w polskim, jak i czeskim zespole są antropolożki. Antropologia kulturowa i etnografia pozwalają świadomie uczestniczyć w życiu społeczno-kulturalnym, umożliwiają również dostrzeganie bogactwa i różnorodności znaczeń, z jakimi spotykamy się zarówno w życiu codziennym w Warszawie czy w Pradze, jak i w dalekich wędrówkach do obcych krajów, jak w przypadku tego projektu możemy postrzegać także Polskę i Czechy. Etnografia uczy nas wrażliwości na drugiego człowieka, uczy rozmowy w prawdziwym tego słowa znaczeniu, opartej na dialogu i słuchaniu tego, co ludzie mają nam do powiedzenia. Realizując projekt chcemy stworzyć nową przestrzeń, która poprzez popularyzację i promocję wielokulturowej historii naszych miast pozwoli Polakom inaczej spojrzeć na Czechów, a Czechom nada nową perspektywę patrzenia na Polaków.

Zespół projektu:

Realizacja: Anna Czyżewska, Ewa Pietraszek, Kamila Tyniec, Katarzyna Paszkiewicz.

Filmy: Alicja Plachówna-Vasilevska – absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka filmów dokumentalnych i animacji. Współpracuje z organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarach kultury, wielokulturowości i profilaktyki uzależnień. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 2012 roku zajmuje się doradztwem zawodowym.

Redakcja: Agnieszka Prykiel - studentka slawistyki na Unwersytecie Warszawskim, redaktorka działu serbskiego na portalu bałkanistyka.org. Tłumaczy, redaguje i uczy (się).

Tłumaczenie: Agnieszka Baran - absolwentka filologii czeski, wykładowczyni na Akademii Techniczo-Humanistycznej w Bielsku-Białej, tłumaczka, tłumaczka konferencyjna.

Julia Radziwiłł - studentka slawistyki na Uniwersytecie Warszawskim.

Justyna Janowska

Autorki tekstów:

Agata Maksimowska - absolwentka etnologii i psychologii. Zajmuje się antropologią tożsamości, pisze doktorat o strategiach identyfikacyjnych Żydów w Birobidżanie. Przewodnicząca Stowarzyszenia imienia Szymona An-skiego. Współpracowała z różnymi instytucjami kultury (m. in. w Muzeum Warszawskiej Pragi, Forum Dialogu Między Narodami, Muzeum Historii Żydów Polskich, Ośrodek Brama Grodzka-Teatr NN) i uczestniczyła w kilku etnograficznych i socjologicznych projektach badawczych. Współredaktorka książki o dziedzictwie żydowskim na Białorusi i kilku innych publikacji naukowych;

dr Zuzanna Kołodziejska-Smagała – doktor nauk humanistycznych w zakresie filologii polskiej, absolwentka Instytutu Anglistyki UW. Zajmuje się dziewiętnastowieczną prasą i literaturą polsko-żydowską. Niedawno wydała swój doktorat „Izraelita” 1866-1915. Znaczenie kulturowe i literackie czasopisma. Obecnie wraz z Marią Antosik-Pielą pracuje nad projektem Literatura polsko-żydowska 1861–1918 finansowanym z grantu NCN;

dr Magdalena Kołozowska

dr Kamil Kijek

Alicja Mroczkowska – doktorantka Środowiskowych Studiów Doktoranckich na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie prowadzi badania z antropologii dziedzictwa, pamięci i tożsamości społeczności żydowskiej w Polsce, a także dokumentacji i ochrony dziedzictwa żydowskiego w Polsce. Pracuje w Dziale Dokumentacji Zabytków w Żydowskim Instytucie Historycznym. Współzałożycielka Ochotniczego Hufca Porządkowania Cmentarza Żydowskiego w Warszawie im. J. Rajfelda;

dr Martyna Rusiniak-Karwat

Anna Ciałowicz – etnolożka, redaktorka, tłumaczka jidisz, autorka wystawy o dynastiach chasydzkich na Mazowszu, autorka pracy naukowej na temat konfliktu cadyków z dynastii sadogórskiej z cadykami z Nowego Sącza;

dr Elżbieta Janicka, dr nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa; romanistka, polonistka, adiunkt w Zakładzie Badań Narodowościowych IS PAN, autorka książek: „Sztuka czy naród? Monografia pisarska Andrzeja Trzebińskiego” (Kraków 2006) oraz „Festung Warschau” Warszawa 2011);

dr Agata Kondrat – absolwentka germanistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Obroniła doktorat o kontaktach językowych polsko-jidysz. Zajmuje się głównie badaniem szeroko rozumianych wpływów języka polskiego na jidysz. Stypendystka m.in. The Goldstein-Goren Diaspora Research Center, Vilnius Yiddish Institute, YIVO Institute for Jewish Research. Jest redaktorką działu “Język” w kwartalniku „CWISZN. Żydowski kwartalnik o literaturze i sztuce”. Nauczycielka i tłumaczka z języków jidysz i niemieckiego;

Maria Antosik-Piela – absolwentka polonistyki UW. Przygotowuje doktorat poświęcony ideologii syjonistycznej w literaturze polsko-żydowskiej. Od 2015 roku wraz z dr Z. Kołodziejską rozpoczęła prace nad projektem „Literatura polsko-żydowska. 1861–1918”, finansowanym przez NCN. Poza tym jest członkinią zespołów badawczych finansowanych przez NPRH i FNP oraz pracowni badawczych w Żydowskim Instytucie Historycznym (Pracownia Badań nad Kulturą Jidysz) i na Wydziale Polonistyki UW (Pracownia Badań Literackiej Kultury Mniejszości);

Magda Sara Szwabowicz – absolwentka warszawskiej Hebraistyki i doktorantka w Zakładzie Hebraistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Studia nad literaturą hebrajską uzupełniła na Tel Aviv University, stypendystka The Institute for the History of Polish Jewry and Israel-Poland Relations w Tel Awiwie. Tematem jej rozprawy doktorskiej są hebrajskojęzyczne czasopisma literackie, które ukazywały się Polsce międzywojennej. Pracuje jako tłumaczka z języka hebrajskiego dla Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin” w Warszawie.

Fotografie reportażowe: Piotr Wójcik.

W filmach wystąpili: Andrzej Grzymała-Kazłowski, Katarzyna Kuzko-Zwierz (Muzeum Warszawskiej Pragi, oddział Muzeum Warszawy), Łukasz Prokop (Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych Stacja Muranów), Piotr Wójcik (Fundacja Picture.doc), Agata Mirosz (Muzeum Dulag 121), dr Błażej Brzostek (IH UW).

Partnerzy:

Międzykulturowe Centrum Praga (Multikulturni Centrum Praha), od momentu swojego powstania w 1999 roku, koncentruje się na pracy edukacyjnej, badawczej, kulturalnej i informacyjnej. Organizuje warsztaty, kursy, międzynarodowe seminaria, debaty, pokazy filmów. Misją Międzykulturowego Centrum Praga jest tworzenie wielokulturowego, tolerancyjnego, otwartego na różnice i jak najbardziej różnorodnego kulturowo społeczeństwa. Jest rzecznikiem dialogu międzykulturowego i wzajemnego uczenia się wśród różnych kultur. Angażuje się w szereg działań, w tym imprezy kulturalne i edukacyjne, debaty publiczne, publikacje, badania i współpracę z innymi organizacjami i osobami w kraju i za granicą.

Stowarzyszenie im. Szymona AN-skiego – stowarzyszenie powstało w 2012 roku. Jego celem jest zachowanie i utrwalanie wielokulturowego dziedzictwa Europy Środkowej i Wschodniej oraz popularyzowanie dorobku Szymona An-skiego. Osoby, które je założyły, już od kilku lat są zaangażowane – zarówno w swojej działalności zawodowej, jak i naukowej i prywatnej – w badania nad historią Europy Środkowej i Wschodniej i jej wielokulturowym dziedzictwem. Siedziba Stowarzyszenia mieści się na Pradze Południe i historia tej dzielnicy stanowi ważny punkt odniesienia dla podejmowanych działań. Dziedzictwo lokalne Grochowa-Witolina stara się popularyzować w ramach projektu "Kibuc Grochów”.

Żydowski Instytut Historyczny - Żydowski Instytut Historyczny jest jedną z najważniejszych na świecie placówek naukowo-badawczych zajmujących się dziejami Żydów od wieków zamieszkujących Polskę i Europę Środkowo-Wschodnią.

Tekst Elżebiety Janickiej jest fragmentem artykułu pt. „Pamięć i tożsamość w przestrzeni dawnego getta warszawskiego”, który ukazał się w kwartalniku „Herito” (numer 3/2013, s. 66–81) wydawanym przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie. Dziękujemy za zgodę na wykorzystanie tekstu.

Na stronie zostały wykorzystane zdjęcia ze zbiorów Żydowskiego Instytut Historycznego, Archiwum Fotograficznego Fundacji Ośrodka Karta, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie i Muzeum Bojowników Getta w Lochamej HaGeta'ot w Izraelu. Wszystkim instytucjom dziękujemy za zgodę na wykorzystanie fotografii.

Projekt „Przywracanie wielokulturowej historii Warszawy i Pragi” był współfinansowany przez Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Forum polsko-czeskie 2014: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich 2014. Głównym partnerem projektu jest Międzykulturowe Centrum Praga (Multikulturní Centrum Praha).

Projekt „Przywracanie wielokulturowej historii Warszawy i Pragi 2017” był współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu Forum Polsko-Czeskie w ramach konkursu „Forum Polsko-Czeskie na rzecz zbliżenia społeczeństw, pogłębionej współpracy i dobrego sąsiedztwa 2017 r.” Głównym partnerem projektu jest Międzykulturowe Centrum Praga (Multikulturní Centrum Praha).

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Projekt jest realizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu „Europa dla Obywateli”.

Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorów i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną.

Projekt „Praga – współdzielona czy podzielona” był realizowany przez Multikulturní Centrum Praha (CZ). Partnerami projektu są: Malach Centre for Visual History (CZ), Nadácia Milana Šimečku (SK), The Danube Memorial Ein Verein zur Errichtung eines Denkmals (AU), Adalbert Stifter Verein e.V. (DE), Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego (PL).

Teksty dotyczące Warszawy (z wyjątkiem tekstu „Kibuc Grochów”) są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów i autorek, oraz Stowarzyszenia „Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego. Utwory powstały w ramach konkursu "Forum polsko-czeskie 2014: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich 2014", realizowanego za pośrednictwem MSZ RP w 2014 oraz „Forum Polsko-Czeskie na rzecz zbliżenia społeczeństw, pogłębionej współpracy i dobrego sąsiedztwa 2017 r.”. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworów, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o konkursie „Forum Polsko-Czeskie na rzecz zbliżenia społeczeństw, pogłębionej współpracy i dobrego sąsiedztwa 2017 r.”.