Femina
W 1935 roku mieszkający przy Smolnej 4 Dawid Bachrach postanowił wybudować przy ulicy Leszno 35 nowoczesny budynek z przeznaczeniem na kino. Jak pisze Jerzy S. Majewski: „Nowa, siedmiokondygnacyjna kamienica zastąpiła stary jednopiętrowy dom.”[1] Projekt znanego i cenionego architekta Juliusza Żurawskiego (zaprojektował kilka innych warszawskich kin – Axi, Roma i istniejący do dziś Atlantic) zakładał salę z widownią na 500 miejsc. Podobnie jak inne budowle Żurawskiego tak i Feminę charakteryzowała nowoczesność: „[architektura] połyskująca chromowanymi metalami w strefie wejścia i holu. Z zewnątrz do kina zapraszał duży semaforowy neon. Litery ciągnęły się przez kilka pięter kamienicy”.[2] Kino zostało otwarte w 1938 roku i słynęło, jak sama nazwa wskazywała, z lekkiego, melodramatycznego repertuaru dla kobiet. Poświęcono jej nawet krótki wierszyk: „Baba, romans, ckliwa mina, Każdy zgadnie, to Femina”.[3]
Po wybuchu wojny budynek krótko służył za niemiecką rewię. W 1940 ulica Leszno, a wraz z nią Femina znalazły się w obrębie utworzonego getta. O ile po aryjskiej stronie Niemcy ograniczali życie kulturalne, o tyle akcja bojkotu jawnych kin i teatrów w getcie, nie miała racji bytu, ponieważ tam Niemcy nie bardzo ingerowali w życie kulturalne, próbując podtrzymać ułudę normalnej egzystencji.[4] Dlatego w Feminie, przekształconej na teatr, mogły odbywać się przedstawienia nawiązujące do znanych przedwojennych warszawskich kabaretów Qui Pro Quo i Morskie Oko. Inauguracja odbyła się 20 czerwca 1941 roku rewią Batalia humoru z tekstami Jerzego Jurandota. Jak pisze Ruta Sakowska „Femina stała się teatrem rozrywkowym wysokiej klasy”[5]. Jedną z występujących tam artystek była Marysia Ajzensztadt, nazywana „słowikiem warszawskiego getta”. Ostatnia premiera odbyła się niemal równo rok później i była to operetka Irme Kalmana Bajadera. Po likwidacji getta Niemcy wykorzystali budynek na magazyn. Potem do Feminy przeniósł się jawny teatrzyk rewiowy Figaro. Budynek przetrwał wojnę, a kino odrodziło się w 1958 roku. W 2013 roku Femina stała się głośna za sprawą wydanej zgody na likwidację kina i urządzenie w jego miejscu marketu spożywczego Biedronka.[6]
Autorką tekstu jest dr Zuzanna Kołodziejska.
Tekst „Femina” jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz imię nazwisko autora/ki tekstu oraz Stowarzyszenia „Pracownia Etnograficzna”. Utwór powstał w ramach konkursu Forum polsko-czeskie 2014: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich 2014, realizowanego za pośrednictwem MSZ RP w 2014. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o konkursie Forum polsko-czeskie 2014: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich 2014.
